امروزه به دلیل افزایش پتانسیل ژنتیکی دامها، پیشرفت دستگاههای تغذیهای و تغییر احتیاجات دامها، استفاده از مواد متراکم (کنسانتره) بهعنوان بخشی از جیره جهت تأمین احتیاجات مواد مغذی بیش از پیش اهمیت یافته است. بخش کنسانتره جیرهها به دو شیوه سنتی و صنعتی قابل تولید میباشند. در روش سنتی دامداران با خرید نهادههای اولیه مثل منابع تأمینکننده انرژی، پروتئین، مواد معدنی و ویتامینی و افزودنیها اقدام به ساخت کنسانتره مورد نیاز خود میکنند.
در این روش به دلیل درجه خلوص مختلف مواد، خطاهای فرمولاسیون، توزین، میکس و نیز اشتباهات کارگری همواره احتمال نوسانات قابل توجه در ترکیب کنسانترههای تولیدی وجود دارد. بهطوریکه میزان انحراف از تأمین ریزمغذیها نسبت به سایر مواد مغذی بهمراتب بیشتر خواهد بود.
به هر حال چنین خطاهایی بر روی تولید، سلامت دام و نهایتاً میزان بهرهوری اثرات قابلتوجهی خواهد داشت. در شیوه صنعتی کنسانتره به طور کامل در کارخانجات تولید خوراک دام تولید میشود اما امروزه بهدلیل مشکلات در حین تولید و کیفیت نامناسب محصولات با عدم رضایت و اعتماد دامداران مواجه شده است، لذا بیشتر دامداران کنسانتره مورد نیاز خود را به شیوه پیشین تهیه میکنند.
همانگونه که اشاره شد، استفاده از روش سنتی در تولید کنسانتره خالی از اشکال نیست. کارخانه توحید دارو پارس در راستای حل مشکل و با بهرهمندی از یافتههای علمی روز دنیا در قالب گروه تحقیق و توسعه متخصص (فرمولاسیون محصولات)، آزمایشگاههای مجهز و پیشرفته (آزمایشات کنترل کیفی، تعیین درجه خلوص و آنالیز مواد مغذی مواد اولیه خوراکی) و سیستمها و تکنولوژیهای پیشرفته توزین و میکس خوراک (به حداقل رساندن خطاهای انسانی) اقدام به ابداع و تولید انواع پیش مخلوط کنسانتره تا سنجه ۵۰ درصد نموده است.
این محصولات مطابق احتیاجات دام بسته به نوع، پتانسیل ژنتیکی و شرایط فیزیولوژیک دام فرموله شدهاند.
پیشمخلوطهای کنسانتره در کلیه گاوداریها، کارخانجات و کارگاههای تولید خوراک دام قابل استفاده است و نیازی به وزنکشی دقیق و استفاده از سایر دستگاههای پیشرفته نظیر میکرومیکسر ندارد.
ترکیبات متعادل موجود در پیش مخلوط دامی به دامها کمک میکنند تا نیازهای غذایی خود را به صورت کامل تأمین کنند. در ادامه به توضیح کمیتهای مهم ترکیبات غذایی در پیش مخلوط دامی و نقش آنها در بهبود سلامت و عملکرد دامها میپردازیم:
پروتئینها
پروتئینها بخش مهمی از ترکیبات متعادل در پیش مخلوط دامی را تشکیل میدهند. آنها به عنوان سازنده اصلی بافتهای بدنی در دامها عمل میکنند و در رشد و توسعه عضلات و بافتهای دامی دخیل هستند. پروتئینها نیز برای تولید شیر، تخممرغ و محصولات دامی دیگر ضروری هستند. با تأمین مقدار مناسب پروتئین در پیش مخلوط دامی، دامها میتوانند بهبود قابل توجهی در رشد و عملکرد داشته باشند.
کربوهیدراتها
کربوهیدراتها منبع اصلی انرژی برای دامها هستند. آنها به عنوان سوخت اصلی برای فعالیتهای روزمره، رشد و توسعه دامها عمل میکنند. با تأمین کربوهیدراتها به میزان مناسب در پیش مخلوط دامی، دامها میتوانند از انرژی لازم برای فعالیتهای روزمره خود استفاده کنند و رشد مناسبی را تجربه کنند.
چربیها
چربیها نقش مهمی در تأمین انرژی طولانی مدت برای دامها دارند. آنها همچنین به عنوان منابع ویتامینها محلول در چربی (مانند ویتامین A، D، E و K) عمل میکنند. با تأمین مقدار مناسب چربیها در پیش مخلوط دامی، دامها میتوانند از انرژی ذخیره شده در چربیها استفاده کنند و نیز از خواص مفید ویتامینهای محلول در چربی بهرهبرداری کنند.
ویتامینها و مواد معدنی
ویتامینها و مواد معدنی اساسی برای سلامت و عملکرد بهینه دامها هستند. آنها در فرایندهای متنوعی از جمله رشد، تولید مثل، سیستم ایمنی و عملکرد عدامها نقش مهمی را ایفا میکنند. پیش مخلوط دامی با ترکیبات متعادل میتواند ویتامینها و مواد معدنی مورد نیاز دامها را فراهم کند و عوارض ناشی از کمبود آنها را کاهش دهد.
تغذیه متعادل و استفاده از پیش مخلوط دامی با ترکیبات مناسب میتواند تأثیرات بسیار مثبتی بر رشد و توسعه دامها داشته باشد. این ترکیبات غذایی به دامها امکان میدهند که تمامی عناصر غذایی مورد نیاز خود را در مقادیر مناسب و به تناسب نیازهایشان دریافت کنند. در ادامه، تأثیرات بر رشد و توسعه دام را به طور مفصل بررسی میکنیم:
رشد عضلات و بافتها
ترکیبات متعادل موجود در پیش مخلوط دامی، منابع مناسب برای ساخت و توسعه عضلات و بافتهای دامی فراهم میکنند. پروتئینها، کربوهیدراتها و ویتامینهای موجود در مخلوط دامی، بهبود فرایندهای متابولیکی و ساختاری دامها را تسهیل میکنند.
افزایش وزن و رشد
با تأمین تمامی عناصر غذایی به طور مناسب، دامها قادر به افزایش وزن و رشد بهینه میشوند. پروتئینها به عنوان سازنده اصلی عضلات، در رشد و توسعه عضلات دامها نقش بسیار مهمی دارند.
بهبود عملکرد تولیدی
ترکیبات متعادل در پیش مخلوط دامی میتوانند تأثیر قابل توجهی بر عملکرد تولیدی دامها داشته باشند. بهبود عملکرد شیردهی در گاوها، تولید تخممرغ در مرغها و بهبود تولید گوشت در دامهای گوشتی از جمله تأثیرات مثبتی است که میتواند مشاهده شود.
سلامت و مقاومت در برابر بیماریها
تغذیه مناسب و تأمین ترکیبات غذایی متعادل، سلامت دامها را تضمین میکند. دامهایی که از تغذیه مناسب برخوردار هستند، سیستم ایمنی بهتری دارند و مقاومت بیشتری در برابر بیماریها نشان میدهند.
استفاده از پیش مخلوط دامی با ترکیبات متعادل بهرهوری منابع را افزایش میدهد. با ترکیب مواد غذایی بهینه در مخلوط، جذب و هضم مواد غذایی در دامها بهبود مییابد و از هدررفت غذا و انرژی جلوگیری میشود. این باعث کاهش مصرف مواد غذایی و کاهش هزینههای تغذیه دامها میشود. همچنین، زمان و زحمت مربوط به تهیه و مخلوط کردن علوفهها و غلات نیز به صورت قابل توجهی کاهش مییابد.