تأثیر مکملهای دامی، مخلوطهایی هستند که برای رفع کمبودهای غذایی و جذب بهتر مواد مغذی موجود، به خوراک دام اضافه و یا مستقیماً به حیوانات خورانده میشوند. این مکملهای مواد مغذی مانند: ویتامینها، پروتئینها، اسیدهای چرب امگا 3 و مواد معدنی را برای دام فراهم میکنند.
امروزه به علت رشد بیسابقه جمعیت، تولیدکنندگان صنایع غذایی به فکر تولید محصولات اولیه باکیفیتتر و پربازدهتر افتادهاند.
در بحث تأثیر مکملهای دامی انواع مختلفی از مکملها را میتوان نام برد که تمام آنها بر روی کیفیت تولیدمثل و پرورش دام و طیور مؤثر هستند. تعدادی از این مکملها را در اینجا معرفی میکنیم.
اثر مکملهای آلی سلنیوم و کروم بر روی کیفیت لاشه و خصوصیات کیفی گوشت جوجههای گوشتی و بررسی بر روی لاشهها بر اساس تحقیقات انجام شده قابلیت خود را نشان داده است.
بنابراین توصیه میشود از مکملهای سلنیوم کروم متیونین جهت بهبود خصوصیات لاشه، بهبود در عملکرد رشد دام و جوجههای گوشتی و ماندگاری در غذای جوجههای گوشتی در طول دوره استفاده کنید.
ویتامین گروه B که بهعنوان مکمل دامی شناخته شده است، بیشتر برای بهبود کیفیت و افزایش تولید شیر دام مورداستفاده تولیدکنندگان قرار میگیرد.
طبق بررسیهای انجام شده مکملهای معدنی در علوفههای خشک مورد مصرف دام بسیار کم است و نبود این مواد میزان شیردهی در بدو تولد را کم کرده و مرگومیر گوسالهها نیز بیشتر میشود. با تغذیه دام 32 روز قبل از زایش و 531 روز پس از آن اثر مثبتی در تولید شیر و درصد چربی مفید دارد و تغذیه گوسالهها از این شیر پروار شدن آنها را تسریع میکند.
مکملهای دامی مفید انواع مختلفی وجود دارد که برکیفیت گوشت و شیر دام تأثیر گذار است این مکملها نظیر:
ذرت
پ مکمل غذایی ذرت حاوی 15 درصد رطوبت، 7درصد پروتئین، 5درصد چربی و 7درصد فیبر است و با آنکه در مقایسه با غلات دیگر از نظر کیفیت تغذیهای فقیرتر است؛ ولی هضم سریعتر و بهتری دارد و بیشترین درصد جذب مواد مغذی را دارد.
جو
40درصد مکملهای دام و طیور را جو تشکیل میدهد و بهترین غله مورداستفاده در مناطق معتدل و سرد است. حاوی 15 درصد پروتئین و 5درصد فیبر است.
سبوس گندم
سبوس گندم به علت بالابودن درصد فیبر خود و ارزش پروتئین بالا برای سیر نگهداشتن دام و افزایش کیفیت گوشت آنها بسیار مفید است.
تفاله چغندرقند
تفاله چقندر قند مکمل موردعلاقهٔ دام به علت خوشمزه و خوشخوراک بودن است؛ زیرا دارای مواد قندی زیادی است و موجب سرحال نگهداشتن گوسالهها و دام میشود.
کنجاله تخم پنبه
مهمترین اجزای مکملها کنجاله تخم پنبه است و در 95درصد مکملهای موجود میتوان کنجاله تخم پنبه را یافت؛ زیرا ارزش غذایی بالایی دارد و پروتئین آن حداقل 36درصد استاندارد شده است.
کنجاله سویا
کنجاله سویا از نظر ارزش غذایی و پروتئین مقام اول را دارد و با وجود اینکه قیمت مناسبی نیز دارد، ولی بیشتر از تخم پنبه به آن بها داده نمیشود.
نمک
مواد معدنی که دام و طیور شدیداً به آن نیاز دارند نمک است. هرچند که این نیاز درصد پایینی دارد؛ ولی همین مقدار کم نیز برای تولید حیاتی است و نبود آن میتواند چرخه تولید و کیفیت محصولات را شدیداً کم کند.
زئولیت
زئولیت کمک به فرایند هضم و جذب مواد موردنیاز دام میکند و همین امر باعث افزایش تولید میشود.
اوره
اوره با ارزان و دسترس بودن زمانی مؤثر است که دام بهاندازه کافی مواد قندی و نشاستهای در جیره خود دریافت کند.
جوجههای تخمگذار به یک رژیم غذایی متعادل حاوی مکملهای دامی نیاز دارند و ازآنجاکه ویتامینها و مواد معدنی دو عامل اصلی و حیاتی در کیفیت تولید مرغهای تخمگذار هستند این مکملها در رژیم غذایی موجب افزایش تولید تخممرغ میشوند. یکی از مهمترین گزینههای کیفیت تولید تخممرغ، کیفیت پوسته آن است. مکملهای زیر تأثیر بسیاری در افزایش کیفیت پوسته تخممرغ دارند.
کلسیم، فسفر، ویتامین D3، و عناصر مؤثر روی و منگنز مس.
ویتامین E از ویتامینهای مهم در تولید تخممرغ و افزایش باروری در پرندگان است. همچنین این ویتامین با بالابردن فعالیت فگوسیتها (سلولهای میکروب خور) و ازبینرفتن باکتریهای مضر، سطح ایمنی بدن را بالا میبرند.
ویتامین D یکی دیگر از ویتامینهای ضروری برای سلامت استخوان و پوسته تخممرغ که همگی باعث افزایش کیفیت تولید میشوند.